Nikodem Janiak / Stanisław Poprawa / Tadeusz Cieślak

Nikodem Janiak

Plutonowy WP. Starszy strażnik SG, nr służbowy 2739. Z-ca dowódcy Placówki I linii Konarzyny. Żona Marianna zd. Kiszewska ,córka Helena ur. 31.12.1923 r. ,córka Wanda Stanisława ur. 10.02.1927 r., syn Józef ur. 09.12.22 r. zm.14.01.1923 r.

Pod Niemcami

Urodził się .29.08.1898 r. w m. Skarboszewo, dzisiejsze województwo wielkopolskie, powiat słupecki, w gmina Strzałkowo. Ojciec Walenty ,matka Michalina zd. Sikorska ( Kucharska ?). Od 01.09.1905 r. uczęszczał do szkoły powszechnej ,ukończył ją 28.09.1912 r. Na początku I wojny światowej od 1915 r. do 30 maja 1917 r. pracował w kopalni węgla kamiennego w Essen. 20.12.1915 r. stanął przed sądem wojennym w Poznaniu, który skazał go na 20 dni więzienia i 100 marek grzywny za niedozwolony wywóz opału(?)

W dniu 01.06.1917 r. zameldował się do 1 rezerwowego batalionu saperów 24 w Koloni. W 1917 r. znalazł się na froncie Serbskim w Macedonii. W tym czasie 10.08.1917 r. – 25.09.1917 r. służył w zapasowym pułku miotaczy min. 26.09.1917 r. – 22.09.1918 r. w górskiej kompanii miotaczy min nr 171, 22.09.1918 r. - 22.12.1918 r. w kompanii zapasowej miotaczy min. Na Bałkanach przebywał do listopada 1918 r. razem ze swoją jednostką i z Krzyżem Żelaznym II kl. na mundurze powrócił do Niemiec.15 listopada 1918 został urlopowany, następnie 22.12,1918 r. zwolniony ze służby.

W bojach o niepodległość

Wstąpił do wojska wielkopolskiego. W pierwszych miesiącach 1919 r. bił się pod Margoninem i Nakłem. Oficjalnie przyjęty do Wojska Polskiego został dnia 05.02.1919 r. Dnia 07.04.1919 r. znalazł się w szeregach 4 kompanii utworzonego w marcu tr 4 pułku strzelców wielkopolskich w Gnieźnie. W lipcu 1919 r. wraz ze swoim pułkiem skierowany został na Front Litewsko – Białoruski.05.08.1919 r. został starszym strzelcem. 8 sierpnia po walkach pod Szubnikami i koło Gródka Siemkowskiego, wkroczył z swoim pułkiem do Mińska. Potem walczył o Bobrujsk ,który 27 08.1919 roku został zdobyty . We wrześniu walczył nad Berezyną. 28 .09.1919 r. został ranny w lewe przedramię przy obronie przyczółka mostowego w m. Michalewo. Trafił do szpitala w Mińsku i po dwóch tygodniach znalazł się ponownie na froncie. W styczniu 1920 r. jego pułk przyjął nazwę 58 pułku piechoty wielkopolskiej z podporządkowaniem 14 Dywizji Piechoty ( poprzednio 2 Dywizja Piechoty ). 03.03.1920 r. otrzymał awans na kaprala. Pułk Janiaka brał udział w odwrocie przez Baranowicze, Prużany i Kobryń. W lipcu 1920 r. walczył pod Berezą Kartuską.W sierpniu 1920 .r brał udział w przeciwuderzeniu a następnie w pościgu za nieprzyjacielem. 16 sierpnia jego pułk wyzwolił Garwolin. Potem były boje na Polesiu pod zajecie w nocy z 29 /n 30.09. 1920 r. Baranowicz i bój 10 / 11.10. 1920 r. pod Kojdanowem. W miedzyczasie 28.08.1920 r. został plutonowym. 23.12.1920 r. Janiak powrócił z pułkiem do Poznania. Oficjalne powitanie 14 Dywizji Piechoty nastąpiło 16.01.1921 roku, na grunwaldzkich błoniach w Poznaniu. Za walki 1919/1920 żołnierze pułku otrzymali 46 krzyży orderu Virtuti Militari , i 400 Krzyży Walecznych. Jednym z odznaczonych tym Krzyżem Walecznych był Janiak ( R-z dowództwa 14 Dywizji Piechoty Nr 25 z 26.03.1921. Dnia 15.07.1921 r. został zwolniony do rezerwy.

Straż Celna i Graniczna

28.10.1921 r. jako elew został słuchaczem kursu przygotowawczego do służby w straży celnej w Szkole Straży Celnej w Wieluniu, który ukończył 11.01.1922 r. Od 01.12.1932 r. do 30.11.1933 r. uczestniczył w I kursie obywatelskim Powszechnego Uniwersytetu Korespondencyjnego. 12.01.1922 r. zameldował się na placówce Ciecholewy służył w niej do 06.05.1928 r. Następnie na 23 dni pracował w placówce Konarzyny ( 07.05.- 30.05.1928 r.),potem była Moszczenica IG Chojnice ( 01.07.-20.07.1928 ) i 21.07.1928 r. powrócił do Konarzyn. Stopień strażnika granicznego otrzymał 01.10.1928 r. przysięgę straży granicznej złożył 27.01.1929 r. ,na starszego strażnika awansował 01.07.1929 r. rozkaz awansowy podpisał Kierownik Inspektoratu Okręgowego Dariusz Wąsowicz. Od 01.02.1934 r. został zastępcą dowódcy placówki I linii w Konarzynach. Odznaczony był także Medalem X lecia r-z PIOSG 21/29 r., i Medalem Za Długoletnią Służbę.

Wojna

Atmosfera zbliżającej się wojny powodowała że rodziny urzędników zostały objęte ewakuacją. dotyczyło to również trzyosobowej rodziny Nikodema Janiaka .Z końcem sierpnia panie Janiak wsiadły do autobusu i wyjechały w kierunku na Toruń. Trafiły do Chełmży. Nikodem Janiak realizował swoje zadanie ,był na przesmyku w Swornychgaciach gdzie konarzyńscy strażnicy z żołnierzami ON mieli zorganizować obronę i wysadzili most. Trudno dziś orzec jaką rolę w obronie tego miejsca odegrał Janiak. Potem ruszył tam gdzie mu nakazano czyli do Rawy Ruskiej i na kilka miesięcy zaginął. W październiku 1939 r. rodzina Janiaków wróciła bez męża i ojca do Konarzyn ich mieszkanie było zajęte przez wojsko niemieckie. Zamieszkały u sąsiadów .W listopadzie powrócił i Nikodem Janiak .Znalazł pracę w majątku Korne.18 kwietnia 1940 roku o godz.7.30 przyszli po niego Niemcy. Trafił do więzienia w Chojnicach, potem były już tylko obozy koncentracyjne w Stutthofie, Oranienburgu i Mauthausen.

W kwietniu 1941 r. rodzina otrzymała „Akta zgonu” Nr 1184 z których wynikało że zmarł 18.04.1941 r. o godz. 7.30.Na interwencje żony komenda obozu Mauthausen zwróciła jego drobne rzeczy osobiste w tym dwa lewe buty.

Stanisława Poprawa

Stanisław Poprawa jest jednym z tych strażników Komisariatu SG o którym wiadomo stosunkowo mało. Urodził się 25.04.1897 Myśliniew pow. Ostrzeszów ojciec Antoni ,matka Marianna z.d. Strzelczyk – strażnik z Babilonu. 31.03.1911 r. ukończył cztery klasy szkoły powszechnej w Myśliniewie. Z zawodu był ślusarzem. Do armii niemieckiej został wcielony 10.05.1916 r. Poczatkowo służył w batalionie zapasowym 79 pp , potem w oddziale rekrutów 18 Dywizji Piechoty. Po czym trafił do 85 pp w którym do końca wojny walczył na froncie. 21.06.1919 r. rozpoczął służbę w Wojsku Polskim pełnił ją w 3 baonie 159 pp.. Zdemobilizowany został 04.07.1921 r. Służbę w Straży Celnej rozpoczął 01.10.1923 r. W 1924 r. ożenił się z Wiktorią Rokicką z którą miał trzy córki ( Zbigniewę , oraz syna. W 1928 r. został strażnikiem granicznym. Służbę pełnił w Babilonie. We wrześniu 1939 r. dostał się do niewoli. Udało mu się jednak powrócić w 1940 r. Przebywał w Kobylych Górach koło Ostrzeszowa. Czując, że grozi mu niebezpieczeństwo ukrywał się w specjalnie na ten cel zrobionej w stodole kryjówce. Został członkiem AK. Pewnego sierpniowego dnia 1944 r., gdy przebywał w domu został osaczony przez Niemców. Ponoć zdradzili go sąsiedzi Volksdeutsche. Trafił do obozu w Radogoszczy na przedmieściach Łodzi.. Zginął 18 stycznia 1945 r. w Radogoszczy. Wiadomo, że przed śmiercią wraz z współwięźniami ze swojej celi stawił likwidującym obóz Niemcom opór.

Tadeusz Cieślak

Ciekawą postacią ,której życiorys po latach udało się odtworzyć był Tadeusz Cieślak czyli ostatni strażnik. Według oficjalnych dokumentów urodził się 10.12.1913 ( 1916 ) r. w Słubicach, powiat Gostynin, Województwo Warszawskie. Jednak jest to nieprawda gdyż przyszły strażnik urodził się w Kijowie gdzie ojciec Józef był zarządcą zieleni miejskich. Matka – Zofia Kalbarczyk zajmowała się domem. Wskutek zagrożenia ze strony nacjonalistów ukraiński państwo Cieślakowie opuścili Ukrainę i przyjechali do Słubic koło Gostynina. Ponieważ nie było żadnych dokumentów wpisano w aktach metrykalnych ,że Tadeusz urodził się w Słubicach. W 1928 r. ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Górze Kalwarii. Potem poszedł w ślady ojca, do 1932 r. pracował w ogrodnictwie. 01.09.1932 podjął naukę w 3-letniej średniej szkole ogrodniczej w Lublinie, którą ukończył 20.06.1935 r. Brał udział w zajęciach Przysposobienia Wojskowego 2-go stopnia w 8 pp Leg. Po odbyciu praktyki zawodowej, zdał 23.04.1936 r. maturę z wynikiem dostatecznym i uzyskał tytuł technika ogrodnika. W tym samym roku, 21.września powołany został do Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy 8 D.Piech przy 13 pułku piechoty, 21.03.1937 r. otrzymał awans na st. strzelca z cenzusem , szkołę ukończył z wynikiem dobrym 30.05.1937 r. jako starszy strzelec podchorąży. Po zwolnieniu z wojska 20.09.1937 r. otrzymał przydział mobilizacyjny do 13 pp. Wg zachowanej opinii dowódcy pułku płk Kobyłeckiego ( generał brygady z 1966 r.) wydanej 09.12.1937 r., był on„… w polu dobry, decyzja szybko i trafna, rozkazodawstwo dobre .Dobry dowódca plutonu strzeleckiego” . W cywilu rozpoczął pracę jako ogrodnik w majątku Rokotów ( gminie Kozlów Biskupi ),pracował także u p. Gajewskich w Piastowni ul Żbikowska 22 . W dniu 10.06.1938r. otrzymał awans na kaprala podchorążego rezerwy, od 22.08. do 01.10.1938 r. odbył ćwiczenia rezerwy w 5 kompanii 13 pp. Na początku 1939 r. rozpoczął starania o przyjęcie do Straży Granicznej. Nie obyło się bez protekcji, gdyż pomógł mu szef gabinetu wojskowego prezydenta Mościckiego płk Jan Głogowski. Ojciec Tadeusza, Jan Cieślak był ogrodnikiem w majątku brata płk. Głogowskiego pod Sochaczewem. Protekcja się udała i 03.03.1939 r. Tadeusz Cieślak podpisał deklarację, że w razie uzyskania stopnia oficerskiego w rezerwie nie będzie rościł sobie prawa do stopnia oficerskiego Straży Granicznej. 18.03.1939 r. zapadła decyzja o przyjęciu go w stopniu strażnika granicznego do SG (XI grupa, na podst. upoważnienia k-ta SG z 16 lutego 1939 r., L.KGSG/826/Pers/39 ) . Oficjalnie do Straży Granicznej został przyjęty 01.04.1939 r. tego dnia w Chojnicach złożył przysięgę Straży Granicznej .Trafił do Placówki I linii Konarzyny ( R-z KObChojnice Nr 6/39 p.2 ) .Dnia 08.07.1939 r. zdał egzamin z znajomości ustaw i przepisów obowiązujących w Straży Granicznej. Był nowym typem strażnika ,wykształcony inteligentny. Uprawiał sport i był filatelistą. Życzliwy i uśmiechnięty. W źródłach przedstawiany jest jako chorąży jednak jest to nieprawda, miał stopień podchorążego. Nie wiadomo co się z nim stało. Pewne ,że do domu nigdy nie wrócił . Tuż przed pierwszym września wysłał znad granicy do domu ostatnią pocztówkę, w której wspomniał o awansie i wojnie, była to ostatnia od niego wiadomość. Ponoć w momencie podejścia Niemców pod Babilon jeden ze strażników ostrzeliwał się i zginął mógł to być Tadeusz Cieślak ,możliwe ,że był pośród tych, którzy zginęli na polu chwały broniąc przeprawy w Swornychgaciach. Mówiło się, że był widziany gdzieś pod Lwowem i przepadł w wschodnim bezkresie.