Granica Polsko-Niemiecka w czasach II RP (1918-1939)

Odzyskanie przez Polskę niepodległości rozpoczęło trudny, trwający wiele lat, okres scalania państwa. Walką kształtowały się jego granice, które należało oznaczyć. Wytyczeniem i oznakowaniem granic zajęły się międzynarodowe komisje. Początkowo posługiwano się palami, wiechami, sypano wały, kopce czy też piramidy z kamieni oznaczone zazwyczaj pierwszymi literami nazw państw graniczących i kolejnymi numerami. Potem wymieniono je na właściwe znaki graniczne, których ujednolicony, jednakowy, wzór dla danej granicy określono w odpowiednich dokumentach traktatowych.

Granica zachodnia rozpoczynała się od Bałtyku, na zachód od ujścia rzeki Piaśnicy i podążała generalnie w kierunku południowo-zachodnim, dokonując wielu nagłych zwrotów. Między jeziorem Somińskim a Chojnicami tworzyła łuk wrzynający się w terytorium Niemiec. Następnie biegła znów w kierunku południowo-zachodnim. Dla przeprowadzenia prac związanych z wytyczeniem i oznaczeniem linii granicznej w terenie powołano międzynarodową Komisję, która podzieliła polsko-niemiecką granicę państwową na sekcje. Granicę zachodnią na czternaście sekcji, z których każda otrzymała oznaczenie literowe: od A do O.

Każdą sekcje rozpoczynały tzw. główne kamienie graniczne, zwane także kamieniami wersalskimi - od napisu jaki na nich wykuto, nawiązującego do miejsca i daty podpisania traktatu pokojowego (Versailles 28.6.1919). Były to bloki kamienne o bokach 40x40 cm i wysokości ponad grunt około 75 cm. Właściwy przebieg granicy wyznaczały normalne i pomocnicze kamienie graniczne. Kamienie normalne miały boki szerokości 25x25 cm, ich wysokość to około 50 cm.

 Styk granic Polski, Niemiec i Wolnego Miasta Gdańska niedaleko miejscowości Biała Góra wyznaczał metrowej wysokości granitowy monolit w formie ostrosłupa ściętego o podstawie trójkątnej. Na każdym z trzech boków wykuty był napis nawiązujący do miejsca i daty podpisania traktatu pokojowego: Traité de Versailles, 28 Juin 1919. Pod napisem tym znajdowały się literowe oznaczenia graniczących państw, odpowiednio: P dla Polski, D dla Niemiec i FD dla Wolnego Miasta Gdańska.     

Wybuch II wojny światowej pociąga za sobą wymazanie Polski z mapy Europy. Od pierwszych dni wojny agresorzy usuwają symbole państwa polskiego. W wielu miejscach granicy polsko-niemieckiej, wyrywane są znaki graniczne, ze słupów skuwa się herby państwowe. W miejscu polskiego orła pojawia się litera D – Deutschland. Tylko w trudno dostępnych miejscach wojnę przetrwają pojedyncze przedwojenne znaki graniczne.

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów: Pana Bogusława Tomaszewskiego

Artykuł został opracowany na podstawie  tekstu z Muzeum Polskich Formacji Granicznych